जीवनमा आफ्नो प्रगति मात्र हेरेर हुँदैन, पहिलो प्राथमिकता परिवारलाई दिनुपर्छ भन्ने हेक्का राख्न नसक्दा एक आदर्श पत्नीको साथ छुट्यो । एक अहङ्कारी पुरुषवादी निकृष्ट सोचले हुँदाखाँदाको सुखी-खुशी परिवार तहसनहस हुन पुग्यो । अहङ्कारले आफ्नै संस्कार र सभ्यताको नाश गर्छ भनेको सत्य रहेछ ।

• सुन्दर शर्मा

एकाबिहानै टिरिङ्…टिरिङ्… फोनको ! ढुकढुकी बढ्यो । दुःखद् समाचार सुन्नुपर्ने त होइन.. भन्ने सोचेर हात कमाउँदै फोन रिसिभ गरेँ । उताबाट मम्मी बोल्नुभो- ‘के छ छोरी खबर ?’ ईश्वर पुकार्दै सन्तोषको सास फेरेँ ।

आमा-छोरीको गफ चल्दै गर्दा मम्मीले एक्कासी भुपेन्द्र दाजुको कुरा उठाउनुभयो । ‘छोरी ! ती हाम्रो टोलका सचिव भुपेन्द्र लुइँटेल निकै बिमारी छन् रे त । यसो भेट्न जाउ न छोरी । ती बुढाबुढी सारै असल थिए । मेरो सुख-दुःखमा निकै काम आउँथे । भेटेर खबर गर है छोरी, यसैको लागि फोन गरेको । ’

मम्मीको कुरा सुनेर सोचमग्न भएँ, अनि विगत नियाल्न थालेँ ।

भुपेन्द्र लुइँटेल :

भुपेन्द्र दाजुको परिवार कुन ठाउँबाट बसाइँ सरेर हाम्रो गाउँमा आएको हो त्यो मलाई जानकारी छैन । लुइँटेल थर भएका उनीहरू मात्र थिए त्यो ठुलो गाउँमा । सामान्य आर्थिक अवस्था । भुपेन्द्रचाहिँ सानैदेखि पढाइमा अब्बल थिए रे । पढाइमा उत्कृष्टताकै कारण छोटो समयमा नै सरकारी नोकरीमा पास भएका थिए । मैले चिन्दा उनी जागिरे भइसकेका थिए । यस्तैमा उनको बिहे धनी परिवारकी जागिरे सुशील कन्या निरु गौतमसँग भयो ।

त्यो बिहेको सम्झना मेरो मानसपटलमा अझै ताजा छ । गहुँ गोरो छाला, खाइलाग्दो अग्लो ज्यान, हँसिलो र मीठासपुर्ण बोली । ब्यक्तिगत रूपमा खोट लाउने कतै ठाउँ नै थिएन । सानैमा उपसचिव हुन सफल, निकै हाइ हाइ थियो उनको । केटी पनि त्यस्तै सुशील परिन् । छिमेकीहरू माथिबाटै ईश्वरले बनाएको जोडी भन्दै प्रशंसा गर्थे । हुन पनि ती दुवैजना गाउँलेका आँखाका नानी थिए ।

बिहेपछि श्रीमान्को जता-जता सरुवा उतै आफ्नो सरुवा मिलाउनुपर्ने बाध्यता आइपऱ्यो निरु भाउजुलाई । दुई छोरा भएपछि दाजु पनि सचिवमा बढुवा हुनुभयो । भाउजुले बच्चा र परिवारको लागि भनी दाजुकै सल्लाहमा नोकरी छोड्नुभयो । लोग्ने-स्वास्नीमध्ये एकले घरपरिवार सम्हाल्ने जिम्मेवारी नलिने हो भने त सबै भताभुङ्ग भइहाल्छ भन्दै भाउजू घरमै ब्यस्त हुनुहुन्थ्यो खुशी-खुशी !

म काठमाडौं बस्न थालेदेखि बारम्बार बोलाउनुभा’को थियो । विविध कारणले म निरु भाउजुको निम्तो मान्न असमर्थ भइरहेकी थिएँ । २०७६ मा बल्ल भाउजुकोमा जाने लगन जुऱ्यो मेरालागि ।

२०७६ जेठ ६ गते :

गेटभित्र पस्दै गर्दा पाले र कुकुरको स्वागत ! बाफ रे बाफ बगैँचाको सुन्दरता !! कसरी र कहाँबाट सुरु गरुँ वर्णन ? विभिन्न स्टाइलमा कटिङ गरेका धुपीका बोटहरू । कलात्मक सेरामिक्सका गमलामा रोपिएका रङ्गीचङ्गी फूलहरू । विदेशी आयातित विभिन्न प्रजातिका फूल र हरिया बिरुवाले सुसज्जित रमणीय बगैँचा । ठुलो खुल्ला ठाउँमा कार्पेट ओछ्याए जसरी काटेर एकसमान मिलाईएको हरियो चाइनिज दुबो । त्यो बगैँचा कुनै राज खानदानको भन्दा कम थिएन । त्यो बगैँचाले राजासाहेबहरूको झल्को दिन्थ्यो । बगैँचाको सुन्दरता र भब्यता देखेर एकछिन त आँखा तिरिमिरी नै भए । घरभित्रको सजावटको वर्णन म यहाँ गर्दिनँ, आफै अनुमान् गर्नुहोला । खाना खाइ भाउजू र म निस्फिक्री गफिन थाल्यौँ ।

निरु भाउजुले ब्यक्त गरेका केही दुःखेसो उहाँकै शब्दमा :

बिहेपछि दुई छोरा भए । नोकरी र घर-परिवार एकैसाथ लान सकिएन, त्यसैले नोकरी छोडेँ नानू । बच्चा र घर–परिवारमा म यति गहिरोसँग डुबेँ कि ६ वर्षपछि मात्र माइती गएछु । दुवै छोराले १२ पास गर्दासम्म हाम्रो घर स्वर्गसमान थियो । कसैको गुनासो थिएन । यहीँ बस्ने इच्छा हुँदाहुँदै पनि बाबाले उनीहरूलाई पढ्न अमेरिका पठाउनुभयो । बाबाकै रवाफको लागि मेरा छोरा विदेशिन बाध्य भए । अहिले उनीहरू उतै सेटल भइसके ।

यता दाजुचाहिँ दिन-प्रतिदिन पैसा कमाउने उद्योग खोल्न तल्लीन हुनुभयो । रातदिन उहाँको उठबस नालायक भ्रष्ट नेता र दलालसँग मात्र हुन थाल्यो । उहाँले भ्रष्टाचारमार्फत अकुत धन थुपार्न थाल्नुभयो । ‘यो गलत गर्दैहुनुहुन्छ है, भ्रष्टाचार गरि जोडेको सम्पत्तिले तपाईंलाई ध्वस्त बनाउने छ । यस्तो काम छोडिदिनु, खुरुखुरु जागिर मात्र गर्दा पनि खान पुगिहाल्छ’ भनी सम्झाउन खोज्दा ‘पोथी बासेको मलाई मन पर्दैन’ भन्दै उल्टो डोमिनेट गर्नुहुन्छ । उहाँको सङ्गत ठुल्ठुला भ्रष्टाचारीसँग बाक्लिँदै छ । मलाई यो पटक्कै मन परेको छैन ।

दाजु प्रायः प्रत्येक महिनामा विदेश भ्रमणमा जानुहुन्छ । कहिलेकाहीँ श्रीमतीलाई पनि घुमाउनु पुऱ्यो भन्ने सोच कहिल्यै पलाएन उहाँमा । अफिसमा विभिन्न सेमिनार भइरहन्छन् । प्रायः खाना बाहिरै हुन्छ । रातिसम्म बाहिरै रमाउने लोग्नेले घरमा बुढी एक्लै छ भन्ने सोच्दा रहेनछन् । सुत्नको लागि घरमा आयो, न गफगाफ, न केही भलाकुसारी न त केही सरसल्लाह । भोलिपल्ट एकाबिहानै ‘मिटिङ’ भन्दै हिँड्नै हतार ।

नानू ! न त लोग्नेसँग आफन्तको भोजभतेरमा उपस्थित हुन सक्छु, न त साथीभाइको भेटघाट कार्यक्रममा । बुडोसङ्ग मन्दिर जाने साइत पनि कहिल्यै नजुर्ने । कहिलेकाहीँ लोग्नेसँग खाना खान बाहिर जाने, बिदा मनाउन यसो कहीँ पर गएर रमाइलो गर्ने दिन कहिले आएन नानू मलाई । नारीको लागि प्रत्येक सुख-दुःखमा लोग्नेको साथ नै महत्वपूर्ण हुन्छ । धनले मात्र पति–पत्नीबीचको अन्तरङ्ग स्वप्निल सम्बन्धलाई पूरा गर्न सक्ने रहेनछ ।

यस्तै छ नानू हाम्रो दिनचर्या ! हाम्रो सम्बन्धमा हामी दुवै सहि छौँ होला तर ब्यक्तिगत रुपमा म सन्तुष्ट छैन । उहाँ दिन-प्रतिदिन दौलतको आहालमा चुर्लुम्म डुब्न लाग्नुभो, मेरो आपत्ति यही कुरामा हो । ‘गाउँटोलमा घुममिल गर्नु, पछि रिटायर्ड लाईफमा यिनै छिमेकी काम आउँछन्, घमण्ड गर्नुहुँदैन क्या..’ भनी सम्झाउन खोज्दा तिमी आइमाईहरू यस्तै सानातिना कुरामा अल्झिन्छौँ र त तिमीहरूको सोच पनि साँघुरो हुन्छ भन्दै अपमानित गर्नुहुन्छ । घरकी पत्नीलाई हरेक कुरामा अपहेलित र अपमानित गर्ने पढेलेखेका लोग्ने भनाउँदासँग घृणा लाग्छ नानू मलाई । पुरुषवादी सोचले धर्म र परम्पराका नाममा पत्नीमाथि सधैं शोषण र दमन गरेको देखिन्छ चाहे पढेलेखेका हुन् वा अनपढ ।

हेर न नानू दाजुको लागि घर-परिवार र पत्नीभन्दा पैसासहितको मानप्रतिष्ठा नै महत्वपूर्ण छ । मेरो चित्तदुःखाइ पनि यसैमा छ । महिलालाई मुठ्ठीमा राख्ने पितृसत्तात्मक सोच छ दाजुमा । कसैले पनि सम्बन्धलाई पैसामा तौलन थाल्यो भने पतन निश्चित छ । जब पतिको खुसीमा पत्नी नै सामेल हुन सक्दिन भने त्यो खुशी परिवारको लागि के काम ?!

माइतीघरकी एक्ली छोरी, पुतलीझैँ फुर्फुर गर्दै हुर्केकी म कस्तो कहालीलाग्दो जिन्दगी जिउँदै छु नानू । सबै चिज भएर पनि म नितान्त रित्तो छु एक्लो छु । घर सबै कुराले भरिपूर्ण भए पनि मैले यहाँ सन्तोषको सास फेर्न पाइरहेकी छैन । हेर नानू ! लोग्ने पढेलेखेको मात्र भएर हुँदैन रहेछ, विवेकी पनि हुनुपर्दोरहेछ ।

यस्तै गुनासोसहितको कुराकानीको बिट मार्दै बिदा भएकी थिएँ त्यो दिन ।

ए..हे ! म यतिन्जेल विगतको कुरा गर्दै थिएँ ।

मम्मीको आज्ञाअनुसार गत हप्ता भुपेन्द्र दाजुलाई भेट्न उनकै निवास पुगेँ…।

म घरमा पुग्दा भुपेन्द्र दाजु एक्लै हतास र अस्थिर मुद्रामा हुनुहुन्थ्यो । एक्लो र शून्य कोठामा पुराना यादहरू सम्झन खोजेजस्तो । अनगिन्ती नमिठा घटनाले थिचेजस्तो बेचैनी । घरी पर्दा हटाइ बाहिर हेर्ने, घरी सोफामा बसि निधार समाउने ! अजको क्रियाकलाप । नजिक पुगी सोधेँ- ‘दाजु के भयो हजुरलाई ? भाउजू खोइ ? नोकरहरू खोइ ?’

दाजु बिस्तारै बोल्न थाल्नुभो…

अफिसबाट सदाझैँ त्यो दिन पनि अबेर घर आएँ । घर सुनसान थियो । टाइगर र बेबी ( कुकुर) टोलाईरहेका थिए । माथि उक्लँदै गर्दा अनौठो आभास हुँदै गयो । म फटाफट बेडरुममा छिर्छु, तर त्यहाँ सदा झैँ मुस्कुराउँदै स्वागत गर्ने मेरी निरु थिइनन् । अचम्मित हुँदै सबै कोठा चाहारेँ, अहँ.. निरुलाई भेटिनँ । फोन लगाउँदा निरुको मोबाइल टेबलमा बजेको सुनियो । सबै आफन्त र साथीभाइकोमा सम्पर्क गर्दा पनि कतै पत्तो लागेन । यत्तिकैमा काम गर्ने भाइले गिलासमा पानीको साथै एउटा पत्र थमाएर गयो । पत्र पढिसक्दा पृथ्वी नै उल्टो घुमेजस्तो लाग्यो । त्यो साँझले मलाई नमिठो र चोटिलो प्रहार गऱ्यो । आज मसँग सानो-सानो कुरामा खुशी हुँदै मख्ख पर्ने जीवनसङ्गिनी छैनन् । मेरा हरेक कुरा पत्याउँदै दङ्ग पर्ने आज्ञाकारी पत्नी छैनन् ।

संयोग पनि कस्तो भने, तिजकै दिन मेरी निरुले घर छोडनुपऱ्यो । अबेरसम्म मलाई कुरेर सौभाग्यको टीका लगाइ पानी पिउने पतिब्रता निरु आज मसँग छैनन् । मैले मेरी निरुको निकै मन दुखाएछु बैनी । महापाप गरेछु ऊनीमाथि ।

बलिन्द्र आँसुको धारा चुहाउँदै आलमारीबाट पत्र झिकी पढ्न इशारा गरे ।

निरु भाउजुको पत्र :

प्रिय पतिदेव
असीम मायासहित मीठो सम्झना !
आज महिलाको महान् चाड तिजको दिन मैले घर छोडनुपर्ने भयो । परिस्थिति भनौँ या भाग्यमा यस्तै लेखेको रहेछ । ममा केही समयदेखि बेचैनी बढिरहेको थियो । दिनहुँ हतास र अस्थिर बन्दै गएँ । एक्लो र शून्यकोठामा अतीतका यादले सताउन थाले । अनगिन्ती नमिठा घटनाले डसेको महसूस हुँदै गयो । कहिले आफ्नो भाग्यलाई धिक्कार्थें त कहिले बाबु–आमालाई दोषी ठान्थेँ । कहिले असल जीवनसाथी बन्न नसकेको आफ्नो लोग्नेलाई नियाल्थेँ । कहिले मात्र लोग्ने बनी हैकम चलाउने पुरुषवादलाई सराप्थेँ ।

आज म हजुरलाई सुनाउन आतुर र हजुरले सुन्न तत्परता नदेखाएका जीवनका भोगाइ र चाहनाहरूलाई यही पत्रमार्फत सुनाउन चाहन्छु । भौतिकरूपमा त हजुरले मेरा मनका कुरा सुन्ने फुर्सद कहिल्यै निकाल्नुभएन ।

पतिदेव ! सुखद दाम्पत्य जिवनको लागि पति पत्नी ‘जीवनसाथी’ बन्न अति आवश्यक छ । पुरुषमा ‘म पति केही स्टेप माथि रहनुपर्छ र पत्नी केही स्टेप तल रही अनुशासनमा बाँधिनुपर्छ’ भन्ने सोच पैदा भयो भने दाम्पत्य जीवन कहिल्यै सुखमय हुँदैन भन्ने कुरा यति धेरै पढेको हजुरले बुझ्न सक्नुभएन । पति-पत्नी एकापसमा असल साथी बन्न सके मात्र त्यो वैवाहिक सम्बन्ध दीगो र अटुट रहन्छ भन्ने कुरा मैले हजुरलाई बुझाउन सकिनँ वा हजुरले बुझ्न चाहनुभएन । यो पश्चातापले मलाई पोलिरहेछ ।

बिहेपछि महिला मात्र ब्यवहारिक र अनुशासित बनिरहनुपर्ने अनि पुरुषले चाहिँ कुनै संस्कार पालन गर्नु नपर्ने आपसी सम्बन्ध दिगो बनाउन ? यो कस्तो बेमेलको संस्कार बसाएछन् समाजमा हाम्रा अग्रजहरूले ।

आफ्नो पतिभन्दा अरु कसैलाई सुनाउन नमिल्ले, भन्न नहुने जिन्दगीका अनगिन्ती पीडाहरू, कहिल्यै ठिक हुँदैनन् कि झैँ लाग्ने मनभरिका अदृश्य घाउ-चोटलाई म एक्लै सुम्सुम्याउन बाध्य भएँ ।

पतिदेव ! विभिन्न कथामा आफ्नै ब्यथा हुँदारहेछन् । पश्चातापका पनि कथा बन्दाहोलान् । परिबन्धका पनि कथा बनेका होलान् । कहिलेकाहीँ त घृणा र पीडाका कथा पनि अनायासै बनिदिन्छन् ।

पतिदेव ! हजुर त दुनियाँ देखेको वरिष्ठ सचिव भुपेन्द्र लुइँटेल मात्र बन्नुभयो । एक जीवनसाथी बन्नै सक्नुभएन वा चाहनुभएन ! हजुरमा प्रेम र सद्भाव भन्ने कुरा मर्दै गयो भने धन र दम्भपूर्ण ब्यक्तित्वको विकास हुँदै गयो । यतिका वर्षसम्म म जबर्र्जस्त मुस्कुराइरहँे । बाध्यताले रमाइरहेको अभिनय गरिरहेँ ।

जाउँ त कहाँ जाउँ ? माइती जाउँ भने हजुरको इज्जतको सवाल । न यहाँ शान्तिसँग बस्न सकेकी छु न त यी अब्यवहारिक जन्जिर तोडेर टाढा कतै जान नै सकेँ । म भित्रभित्रै जलेर राख भइरहेको, रित्तिँदै गएको हजुरले ख्याल राख्न सक्नुभएन, उल्टै लगातार नजरअन्दाज (उपेक्षा) गर्नुभयो । कुनै दिन त लोग्ने ‘असल जीवनसाथी’ बन्ला भन्दाभन्दै कपाल फुलिसक्यो । कुनै दिन त बिन्दास तरिकाले हाँसीखुशी रमाउँँदै सुख-दुःख एकापसमा बाँड्ने दिन आउला भन्दाभन्दै म हुनुको पहिचान नै मेटिन थाल्यो । तैपनि अहँ.. ! हजुरमा कुनै बदलाब आएन । यो सबै देख्दादेख्दै र भोग्दाभोग्दै पनि म विवश थिएँ सहन । मेरो जिन्दगी देख्नेलाई स्वर्ग छ तर म भोग्नेलाई मात्र थाहा छ वास्तबिकता ।

मनमा गुम्सिएर गुट्मुटिएका केही सुनाउनैपर्ने मेरा केही कुरा सुन्ने फुर्सद हजुरलाई कहिल्यै मिलेन । जति प्रेमको सुगन्धले सुगन्धित पार्न खोजे पनि हजुरमा पुरुषवादी सोच हाबी भइरह्यो । विवाह बन्धनमा बाँँधिदा हामी दुईले अग्नीसहितको मण्डप परिक्रमा गर्दैगर्दा शिरको सिन्दुर भन्दा गाढा माया पाउने आशा राखेकी थिएँ । कहिल्यै नटुट्ने आपसी विश्वास र कहिल्यै नछुट्ने पतिको साथको आशा थियो । हाम्रो सम्बन्ध अनन्तसम्म मुस्कुराउँदै फुलोस् फलोस् भन्दै प्रार्थना गरेकी थिएँ ।

‘बिहेको लगनमा सिउँदोमा भरेको सिन्दुरको निकै ठुलो मूल्य र मान्यता हुन्छ । यसको महत्वलाई सधैं उच्छ दर्जा दिनु छोरी ! यो सिन्दुर पति-पत्नी दुवैको आपसी सम्बन्ध र प्रेमको प्रतीक हो । यसलाई दुवैै मिली जोगाउनु’ भन्दै अन्माउने बेलामा आमाले बोलेको अहिलेझैँ लाग्छ । सिन्दुर मात्र जोगाउन सकेँ मैले, हजुरकै कारण आपसी प्रेम र सौहार्द्धपूर्ण वैवाहिक जीवन जिउने सौभाग्य प्राप्त गर्न सकिनँ । सिउँदोमा सिन्दुर त छ, यो पतिको प्रेमको निशानी हो कि एक अभिशाप हो बुझ्नै सकिनँ पतिदेव !

सुनको पिँजडासरि हजुरको आलिशान महलमा मेरा चाहना र सपनाहरू कसरी बन्द हुँदै गए बिस्तारै थाहा पाउनुहुनेछ । ज्यानको परवाह नगरी जति नै कर्तब्यपालन गरे पनि त्यसको प्रतिफल जब शून्य हुन आउँछ नि.. तब सबै ब्यर्थ र निरर्थक भएर जान्छ । हो यस्तै भयो मेरो जीवनमा पनि ।

अहिले मेरा आँखामा न बिछोडको रोदन छ न त भविष्यप्रतिको कुनै चिन्ता । केवल यस घडीमा म विवाह बन्धनमा बाँधिएको पल र सन्तानप्राप्तिको सुखद अनुभूतिको क्षण मात्र सम्झिरहेछु ।

पतिदेव ! यो जुनीमा हामी असल जीवनसाथी बन्न सकेनौँ, मात्र पति-पन्नी बन्यौँ । आशा छ अर्को जुनीमा एकसाथ जोडियौँ भने ‘उत्कृष्ट जीवनसाथी’ बन्ने प्रयत्न दुवैले गर्नेछौँ । हवस् त पतिदेव, हजुरको उत्तरोत्तर प्रगति चाहँदै मन गह्रौँ बनाएर घर छोड्ने कठोर पाइला चाल्दैछु । पाइला चाल्दैगर्दा मानौँ शरीरबाट आत्मा छुट्टिएजस्तो महसूस हुँदैछ । जे भए पनि जानु त पर्ने नै छ ।

हजुरको धन-दौलत, बङ्गला, गाडी-घोडा सबै छोडेर मात्र शरीरको एक थान कपडासँग म बाहिरिएकी छु । सम्पर्कको माध्यम मोबाइल पनि टेबलमै छ । कृपया मलाई खोज्ने कष्ट नगर्नु ।
उही हजुरकी जीवनसाथी बन्न नसकेकी पत्नी
निरु लुइँटेल
२०७७ भदौ १२ गते

पङ्क्तिकारको धारणा :

पत्नीले टोलका छिमेकीसँग हातेमालो गर्दै अपनत्वसहितको सम्बन्ध बनाउनु, टोल विकासको लागि सरकारी स्तरबाट सकेको आर्थिक सहयोग जुटाउनु । भोलि अवकासपछि समय बिताउने थलो यही टोल र, साथी भनेका यिनै छिमेकी हुन् भन्दै घच्घच्याउँदा पनि अहँ.. टोलको लागि उनले सिन्का पनि भाँचेनन् । उच्च ओहदामा बसेर जति गरे माफिया, नेता र आफ्नै लागि धन बटुल्ने काम मात्र गरे । आवश्यकता भन्दा बढी धनले मानसिक तनाव निम्त्याउँछ भन्ने पत्नीको महान् एवम् व्यवहारिक विचारलाई लत्याइरहे । पत्नीले यसो गर्नु उसो गर्नु भन्दै सुझाव दिँदा सधैं पोथी बासेको मन पर्दैन भन्ने भुपेन्द्र आज नितान्त एक्लो र निरीह छन् ।

जिन्दगीको यस्तो मोडमा पुग्नुपर्ला भनेर उनले सपनामा पनि चिताएका थिएनन् होला । आज उनको साथमा न परिवार छ न त ती भ्रष्टाचारी नेता जसको स्वार्थको लागि उनले काम गरिरहे । साथमा छन् त केवल आफूले जोडेको अकुत धन–दौलत, जोसँग न मनको पीडा पोख्न सकिन्छ न त एक्लोपनको सहारा लिन नै ।

पत्नीका कारण पति र पतिका कारण पत्नी सफल भए मात्र परिवार सफल बन्न सक्छ भन्ने कुरा नबुझ्दा आज भुपेन्द्र जिउँदो लाससरह छन् ।

जीवनमा आफ्नो प्रगति मात्र हेरेर हुँदैन, पहिलो प्राथमिकता परिवारलाई दिनुपर्छ भन्ने हेक्का राख्न नसक्दा एक आदर्श पत्नीको साथ छुट्यो । एक अहङ्कारी पुरुषवादी निकृष्ट सोचले हुँदाखाँदाको सुखी-खुशी परिवार तहसनहस हुन पुग्यो । अहङ्कारले आफ्नै संस्कार र सभ्यताको नाश गर्छ भनेको सत्य रहेछ ।

जहिल्यै ‘पोथी बासेको मन पर्दैन’ भन्ने भुपेन्द्रलाई पोथीको महत्व बल्ल थाहा भयो । पोथी बासे पनि भाले बासे पनि आखिर उज्यालो अर्थात् नयाँ दिनको सुरुवातको जनाउ दिने त हो नि ! के फरक पर्छ पोथी बास्दा ? आज भुपेन्द्रको घरमा त्यही पोथीको अनुपस्थितिमा सर्वत्र अँध्यारो छ । कतिबेला नयाँ दिनको सुरुवात हुन्छ थाहै पाउँदैनन् भुपेन्द्र । हरदम ‘पोथी बासेको मन पर्दैन’ भन्ने भुपेन्द्र लुइँटेललाई पोथीको महत्व के रहेछ- यतिबेला पल-पल अनुभव भइरहेछ ।