नेपाललाई औचित्य पुष्टि गर्न चुनौती

१३औँ दक्षिण एसियाली खेलकुुद प्रतियोगिता साग नेपालमा आयोजना गर्ने घोषणा गर्दै १२औँ साग सम्पन्न भएको छ । गुवाहाटीको इन्दिरा गान्धी स्टेडियममा सम्पन्न समापन समारोहमा ओलम्पिक सङ्घका अध्यक्ष एन. रामाचन्द्रनले नेपाल ओलम्पिक कमिटीका अध्यक्ष जीवनराम श्रेष्ठलाई दक्षिण एसियाली ओलम्पिक काउन्सिलको झन्डा हस्तान्तरण गरेका थिए । प्रत्येक दुई वर्षमा आयोजना हुने साग अब नेपालले सन् २०१८ मा गर्नुपर्नेछ ।

नेपालले सागको आयोजना दुईपटक गरिसकेको छ । पहिलो संस्करण आयोजना गरेको नेपालले त्यसपछि आठौँ संस्करण गरेको थियो । दुईपटक सागको सफल आयोजना गरिसकेको नेपालका लागि १३औँ साग चुनौतीपूर्ण बन्ने पक्का छ । त्यतिबेलाको सागको स्तर र अहिलेको सागको स्तरमा आकाश–पातालको फरक छ । यसको उदाहरण १२औँ सागको आयोजक सहर गुवाहाटी र सिलोङले प्रस्तुत गरिसकेका छन् । भौतिक पूर्वाधार, सुरक्षा र भोलेन्डियर सर्भिस हेर्दा यो साग गेमभन्दा माथिको गेम भएको भान हुन्थ्यो । साँचो अर्थमा भन्नुपर्दा १२औँ साग एसियन गेमको स्तरभन्दा कम थिएन ।

अहिले नेपालले सन् २०१८ मा १३औँ साग आयोजना गर्ने भन्दै झन्डा बोकेको छ । तर, झन्डा बोक्नु र त्यसको औचित्य पुष्टि गर्नुमा भने ठूलो खाडल छ । के नेपालले त्यो खाडल पूरा गरेर निश्चित समयमै १३औँ सागको आयोजना गर्न सक्ला ? प्रश्न तेर्सिएको छ । भौतिक पूर्वाधारको नाममा जीर्ण अवस्थामा रहेको बूढो दशरथ रंगशालाबाहेक नेपालसँग अर्को रंगशाला छैन । त्यही दशरथ रंगशालालाई पनि गत वैशाखमा आएको महाभूकम्पले नराम्रोसँग आफ्नो चपेटामा पारेको छ । रंगशाला अहिले जोखिमपूर्ण अवस्थामा छ । त्यहाँ कुनै खेलकुदका गतिविधि हुन सकेका छैनन् । त्यस्तै, विकल्पको रूपमा अर्को रंगशालाको निर्माणमा कुनै पहल भएको छैन । त्यस्तो हुने सम्भावना पनि देखिँदैन । अर्को कुरा त्रिपुरेश्वरस्थित भएको एउटा कभर्ड हल पनि भूकम्पको चपेटामा पर्दा खेलकुद गतिविधि ठप्प भएको अवस्था छ । भूकम्प गएको यति लामो समय बितिसक्दा पनि अहिलेसम्म सम्बन्धित निकायले यसको मर्मतसम्भार गर्ने कुरामा कुनै चासो देखाएको छैन । सातदोबाटोस्थित खेलकुद परिसरमा केही खेलको आयोजना गर्न सकिने भए पनि तिनीहरूको पनि व्यापक सुधार गर्नुपर्ने आवश्यकता देखिन्छ ।

यतिबेला सागको स्तरमा देखिएको वृद्धि आफँैमा चुनौतीपूर्ण छ । अझ नेपालजस्तो देशका लागि त्योसँग तुलना नै गर्न सकिँदैन भन्दा अतिसयोक्ति नहोला । विशाल रंगशाला, आधुनिक कभर्ड हल, दुई वर्षको समयावधिमा नेपालका लागि सपना मात्रै हो भन्दा फरक नपर्ला । अझ खेलकुदप्रतिको सरकारको धारणाले १३औँ साग समयमै आयोजना होला भन्न सकिने अवस्था छैन । १२औँ सागमा सहभागिता जनाउनका लागि समेत समयमा रकम उपलब्ध नगराउने सरकारले सागको आयोजनाका लागि अर्बौं रुपैयाँ हाँसी–हाँसी देला भनेर कदापि भन्न सकिँदैन । तसर्थ यही स्थितिमा आउँदो दुई वर्षमा नेपालमा १३औँ साग आयोजना हुने देखिँदैन ।

नेपालको प्रतिष्ठाको विषय भन्दै सरकार खुद लागेको खण्डमा समेत १३औँ सागको आयोजनाका लागि कम्तीमा पनि ६ वर्षको समय लाग्नेछ । यसर्थमा कि ६ वर्षमा भौतिक पूर्वाधारको निर्माण हुने स्थिति बन्न सक्छ । यदि सरकार नलाग्ने हो भने भारतजस्तो देशले त ६ वर्षमा सागको आयोजना गर्‍यो भने नेपालले १३औँ साग १२ वर्षमा गर्‍यो भने पनि ठूलो उपलब्धिपूर्ण हुनेछ । तसर्थ आफ्नो पालो आएकोमा राष्ट्रिय झन्डा बोक्नु वर्तमान अवस्थामा नेपालका लागि शानको कुरा भए पनि त्यो १३औँ साग गर्दा प्रसव पीडा बन्ने पक्का छ ।