–छविलाल बगाले
काठमाडौं छिर्ने मुख्य नाका कलंकीमा यतिबेला सडक निर्माणको कार्य तिब्र गतिमा अघि बढिरहेको छ । लामो समयदेखि निर्माणाधिन यो सडक आगामी असार मसान्तभित्रै सम्पन्न गर्ने गरी निर्माण पक्षले दिन रात काम गरिरहेको छ । कलंकीको सवारी जामलाई व्यवस्थापन गर्नका लागि सरकारले कलंकी चोकमा ‘अण्डर पास’ को निर्माण अघि बढाएको हो ।

यो काठमाडौंको कलंकी चोकमा निर्माणाधिन ‘अण्डर पास’ को दृश्य हो । यति बेला यो संरचना निर्माणले तिब्रता पाएको देख्न सकिन्छ । कलंकीको ट्राफिक व्यवस्थापन गर्नका लागि सरकारले पहिलेको आकाशे पुल भत्काएर सोही स्थानमा व्यवस्थित र सुविधायुक्त ‘अण्डर पास’ को निर्माण गरेको हो ।
यसै आर्थिक बर्षको अन्त्यसम्ममा निर्माण सम्पन्न गर्ने लक्ष्यका साथ मुख्य नाका मानिने कलंकी चोकमा धुलो र धुँवाको कुनै प्रवाह नगरी मजदुरहरु एकोहोरो रटानमा लागिपरेका छन् । मुलुकमा गएको भूकम्प र नाकाबन्दीका कारण पहिलो पटक तोकिएको निर्धारित समयमा आयोजना निर्माण गर्न नसकेपछि सरकारले यसअघि एकबर्षको समय थप गरेको थियो । चिनियाँ सरकारको सहयोगमा निर्माणाधीन सडक निर्माणको ठेक्का पाएको चिनियाँ कम्पनी सांघाई कन्स्ट्रक्सन ग्रुपले असार मसान्तभित्रै काम सम्पन्न गर्ने जनाएको छ । निर्माण कम्पनीले ‘अण्डर पास’ सँगै कोटेश्वर–कलंकी–चक्रपथ आठ लेनको सडक विस्तारको काम पनि अन्तिम चरणमा पु¥याएको आयोजना प्रमुख प्रकाश भण्डारीले जानकारी दिए । उनका अनुसार आयोजनाको थप गरिएको १८ महिनाको असारको मध्यमा सकिँदैछ ।

सरकारले ०७० सालको भदौ १६ गते ०७३ सालको पुस मसान्तसम्म निर्माण सक्ने गरी चिनियाँ कम्पनी सांघाईलाई ११ किलोमिटर लामो कोटेश्वर–कलंकी सडक विस्तारको जिम्मा दिएको थियो । कोटेश्वरदेखि बल्खुसम्मको खण्डमा अधिकांश काम सम्पन्न भएपनि बल्खुदेखि कलंकीसम्मको खण्डमा सडक बनाउने काम भइरहेको छ । समयमा निर्माण कार्य नसकिदाँ सर्वसाधारणले धुलोका साथै ट्राफिक जामको पनि सामना गर्नुपरिरहेको छ ।

८ सय मिटर लामो भूमिगत सडकको ९५ प्रतिशत काम पूरा भइसकेको छ । निर्माण सम्पन्न भएपछि कलंकी हुँदै कालिमाटी र थानकोटतर्फ जाने बाहेकका सवारीसाधन भूमिगत सडक भएर मात्र ओहोरदोहोर गर्न पाउने छन् ।

कुल ११ किलोमिटर लामो सडक खण्डअन्र्तगत बालकुमारी, खसीबजार, बागमती खोला र बल्खु खोलामा ८ वटा मोटर गुड्ने पुल तथा कोटेश्वर, ग्वार्को र बागडोलमा तीन वटा आकासे पुल निर्माण गरिएका छन् भने कोटेश्वर–बल्खु खण्डमा आठ लेनमा विस्तार गरिएको सडकमा सवारीसाधन गुड्न थालिसकेका छन् । विस्तारित सडकमा सवारीसाधन गुड्न थाले पनि ढल तथा सडक पेटी ब्यवस्थापनको काम भने बाँकी छ । चीन सरकारले ५ अर्ब रुपैयाँ लगानी गरेको सडक विस्तारमा नेपाल सरकारको १ अर्ब रुपैयाँ खर्च भएको छ ।

बल्खु क्षेत्रमा सडक निर्माण कार्य थालिएका कारण एकान्तकुनादेखि नै जाम हुने गरेको छ । काठमाडौं चक्रपथ सुधार योजनाले धुलो र जामको समस्या अब धेरै समय कायम नरहने दाबी गरेको छ । निर्माणाधीन कोटेश्वर–कलंकी सडक छेउका घरटहरा भत्काउन ढिलाइ गर्दा काममा अवरोध पुगेको छ । सातदोबाटो, खसीबजार, महालक्ष्मीस्थानलगायतका ठाउँमा सडक छेउमा घरटहरा नहटाउँदा काममा बाधा पुगेको काठमाडौं चक्रपथ सुधार आयोजनाले जनाएको छ ।

चिनियाँ कम्पनी सांघाइ निर्माण सेवा समूहले निर्माणको जिम्मवारी लिएकोमा योजनाले समन्वयको काम गरिरहेको छ । यो सडक खण्डमा धेरै काम सकिँदासमेत यी घरटहरा भत्काउन बाँकी ठाउँमा लामो समयदेखि काम रोकिरहेको हो । यससँगै पाइप लाइन, विद्युत्का पोललगायतका कारणले गर्दा काममा ढिलाइ हुने गरेको छ । सडकमा बिच्छ्याइएका मेलम्ची आयोजना र काठमाडौँ उपत्यका खानेपानी लिमिटेडका पाइप समयसमयमा सडक निर्माणले गर्दा फुट्ने गरेको छ । मुख्य सडक चार लेनभन्दा बाहिर दुवैतिर दुई÷दुई लेनको सहायक लेन र त्यो बाहिर एक÷एक लेनको सर्भिस ट्र्याक बन्दैछ । सर्भिस ट्र्याक हुँदै सवारी साधन सहायक लेनमा छिर्न सक्छन् ।

यो परियोजनाको निर्माणका काममा पूरै प्राविधिक जनशक्ति चिनियाँ नागरिक नै छन् । अदक्ष कामदारमा भने नेपाली र चिनियाँ दुवै छन् । यो सडकखण्डको निर्माणमा करिब ६० जना नेपाली र २०० चिनियाँ कामदार खटिएका छन् ।