रोशन कार्की

तिहार लगायत अन्य शुभकार्यमा प्रयोग गरिदै आएको फूलको माग अत्याधिकमात्रामा बढ्ेपछि व्यवसायीहरुले भारतबाट आयत गर्न बाध्य भएका छन् । विशेषगरी, तिहारमा प्रयोग हुने फूल माला बिक्री गर्ने र स्वदेशमै उत्पादन गरेर आत्मनिर्भर गराउने भन्दै विभिन्न कार्यक्रम गर्ने व्यवसायीहरुको समेत अन्न्त भारतबाट पूmल ल्याई बिक्री गर्दै आएका छन् । राजधानी लगायत देशभरका बजारमा मखमली र सयपत्री फूल तथा कपडा र प्लास्टिकका फूल बेच्ने व्यवसायीहरु बीच ठूलो प्रतिस्पर्धा नै चलेको छ ।

हाल बजारमा मखमली र सयपत्रीको फूल व्यापार गर्दै आएका व्यापारीहरुले आफुखुशी मुल्य राखी बिक्री गर्र्दै आएका छन् । व्यापारीहरुले मखमलीका फूलका माला २५ रुपैयाँमा किनेर १ सय रुपैयाँमा प्रतिमाला बेच्दै आएका छन् । गोदावरी मिसाएको मखमलीका फूलको माललाई प्रतिमाला ८० रुपैयाँमा बिक्री गर्दै आएका छन् ।  विशेषगरी, भारतको कलकत्ताबाट आयात गरिएका सयपत्री फूलका मालाहरु अहिले बजारभरी बिक्री भई रहेको छ ।

स्वदेशमै आफुखुशी खेती गरेका स्वयम्भू र भक्तपुर लगायत उपत्यका आसपासबाट फूलहरु काठमाडौं ल्याउने गरेपनि सो फूलले माग धान्न नसकेपछि लाखौको फूल भारतबाट आयात हुदै आएको छ । पुष्प व्यावसायलाई अझ व्यावसायिक बनाउने काममा लाग्छु देशमा फूलमा आत्मनिर्भर बनाउने भन्दै विभिन्न कार्यक्रम गर्दै आएको फ्लोरिकल्चर एशोसिएसन नेपाल (फ्यान) को सो कार्यभने उही कागजीरुपमा मात्र सिमित हुन पुगेकोछ ।

नेपालमा पुष्प व्यावसाय एउटा फस्टाउँदो व्यावसायको रुपमा अगाडि आएको र केही वर्षमा स्वदेशमै फूलमा आत्मनिर्भर हुने बताएपनि कुनै पनि वर्ष सो निर्भरता हुन सकेको छैन । सो सस्थालाई सरकारले २ वर्ष देखी बजेट छुट्याउँदै आएको छ, गत वर्ष ५ करोड रकम छुट्याएको थियो भने अहिले तोकिए अनुसार काम गर्न नसक्दा ३ करोड रुपैयाँ समेत फ्रिज भएको थियो ।

एशोसियसनलाई कृषि विकास मन्त्रालयले राम्रो पुष्प व्यावसायको विकासका लागि भनि विगत २ वर्ष देखी बजेट छुट्याउँदै आएको हो । सरकारी बजेटमात्र सक्ने हिसाबले सो व्यवसायीहरु लागेकै कारण र औपचारीक रुपमा मेलामात्र गरेर बसेकै कारण भारतबाट लाखौं रुपैयाँको फूल आयात गर्नुपरेको छ ।

तिहारलाईमात्र भारतबाट ३ लाख थान माला आयात भएको छ । १ करोड २० लाख रुपैयाँ खर्चिंदै उक्त सयपत्री माला आयात गरिएको एशोसिएशनले नै जनाएको छ । स्वदेशमै पर्याप्त मात्रामा फूल उत्पादन हुन नसक्दा तिहारलाई लक्षित गरी ती माला आयात गरिएको एशोसिएशनका अध्यक्ष कुमार कसजू श्रेष्ठको भनाइ रहेको छ । गतवर्ष तिहारमा भारतबाट २ लाख थान मात्रै माला आयात गरिएको थियो, यस वर्ष भने माग बढेकाले आयात बढेको हो ।’ नेपालमा वार्षिक १० करोड रुपैयाँबराबरका विभिन्न प्रकारका फूल तथा माला भारतबाट आयात हुने गरेको छ ।