– किरण भट्टराई/युएई

तनहुँकी सुनिता (नाम परिवर्तन) राम्रो काम र आकर्षक तलब पाउने भनी दलालले देखाएको प्रलोभनमा परी १० महिनाअघि भारत हुँदै संयुक्त अरब इमिरेट्स (युएई) आइपुग्नुभयो । उहाँलाई बाँकेको नेपालगञ्ज नाका हुँदै भारतको नयाँदिल्ली लगियो । त्यहाँ केही दिन राखेपछि युएई पुऱ्याइयो । दलालले युएईमा राम्रो काम पाइने भन्दै विभिन्न प्रलोभनमा पारेकै कारण उहाँ त्यसबेला दुई वर्षकी छोरी घरमा छोडेर युएई आउनुभएको थियो ।

यहाँ आएपछि सुनितालाई दुबईको जुमेरास्थित एक घरमा घरेलु कामदारका रुपमा काममा लगाइयो । सो कामबापत मासिक ९०० युएई दिराम अर्थात करिब रु २५ हजार दिने भनिएको थियो तर नौ महिना काम गर्दा पनि घर मालिकले आफूलाई तलबबापत एक रुपैयाँ पनि दिएन । तलब माग्दा घर मालिकले ‘तँलाई किनेको हो, तलब दिनुपर्दैन’ भन्ने गरेको उहाँले आफ्नो पीडा सुनाउनुभयो ।

युएईमा बस्ने एलिसा राई नामकी नेपाली दलालले आफूलाई सो घरमा काम गर्ने गरी बेचेको सुनिताले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘मलाई सो घरमा पठाउँदा मेरो घर मालिकसँग एलिशाले १३ हजार दिराम मागेकीमा उनले मेरै अगाडि १२ हजार ५०० दिराम दिएर मलाई आफ्नो घरमा लगेका थिए ।’

बाह्र हजार ५०० दिरामको करिब नेरु तीन लाख ५० हजार हुन्छ । दैनिक २० घण्टा काम गर्दा पनि नौ महिनासम्म तलब नदिएपछि घरमा कोही नभएको मौका छोपेर भागेर अबुधावीस्थित नेपाली दूतावासमा आउन सुनिता सफल हुनुभयो ।

घर मालिक एक महिना बेलायत घुम्न गएको समयमा खाना खर्च भनेर एक पटक १०० दिएकोबाहेक अरु कुनै रकम आफूले नपाएकोे गुनासो गर्नुभएकी उहाँले काभ्रेको राजु लामा नाम गरेका व्यक्तिले आफूलाई युएई पुऱ्याउन सहयोग गरेको जानकारी दिनुभयो ।

सुनिताले भन्नुभयो, ‘यसअघि दिदी कुँवेत जानुभएको थियो, राम्रो कमाइ गरेर आउनुभएको थियो, त्यही भए म आएको तर दुःख पाए । उहाँ अहिले २० वर्ष पुग्नुभयो तर नागरिकता र राहदानी बनाउँदा दुई वर्ष थपेर बनाइएको छ ।’

दूतावासको आश्रमस्थलमा डेढ महिनादेखि बसिरहनुभएकी उहाँ यसै साता नेपाल फर्कने दूतावासले जनाएको छ । सुनिता भागेपछि घर मालिकले उहाँको राहदानी युएईको अध्यागमनमा पठाइ दिएकाले नेपाल फर्काउन कागजपत्र मिलाउनुपर्ने हुँदा केही समय लागेको दूतावासका अधिकारीले बताए ।

उहाँजस्तै सोलुखुम्बुकी रीता (नाम परिवर्तन) पनि दूतावासको आश्रयस्थलमा बसिरहनुभएको छ । उहाँ काठमाडौँमा आएर काम खोज्दै गर्दा सुदीप गुरुङ नाम गरेका एक व्यक्तिले युएईमा राम्रो पैसा र काम पाउने भन्दै प्रलोभन देखाए ।

उनको प्रलोभनमा परी रु ७० हजार तिरेर रीता पनि भारत हुँदै रोजगारीका लागि छ महिनाअघि युएई आइपुग्नुभएको हो । युएईमा उहाँ शारजहाँस्थित एक घरमा घरेलु कामदारका रुपमा काम गर्न थाल्नुभयो तर घरमा काम गर्न थालेपछि रीताले अनेक किसिमका मानसिक र शारीरिक समस्या झेल्नुप¥यो ।

एकातर्फ १८-२० घण्टा लगातार काम गर्नुपर्ने अर्कोतर्फ घर मालिकले गर्ने शारीरिक दुव्यवहारले उहाँलाई सताइरहनुका साथै भनेअनुसारको तलबसमेत पाउनुभएन । मालिकले बेलाबेलामा आफूलाई शारीरिक शोषण गर्ने प्रयास समेत गरेको दुखेसो उहाँको थियो । रीताले भन्नुभयो ‘मालिकले जहिले पनि मलाई समात्न आउँथ्यो, सधैं भाग्दै हिँड्नुपथ्यो ।’

दिनहुँको दुर्व्यवहार सहन नसकेपछि गत हप्ता आफू घरबाट भागेर ट्र्याक्सी चढेर अबुधावीस्थित नेपाली दूतावासमा आइपुगेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । दूतावासकै आश्रयमा रहेकी अर्की एक महिला सिर्जना (नाम परिवर्तन) ले पनि आफूलाई एलिशा राईले नै विभिन्न घरमा घरेलु कामदारको रुपमा पठाउने गरेको तर महिना बितेपछि उसले नै तलब लैजाने गरेको पीडा पोख्नुभयो ।

एलिशाका लोग्ने सुजन भण्डारीसमेत यो कार्यमा संलग्नता रहेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । अबुधाविस्थित नेपाली दूतावासका कार्यवाहक राजदूत सागरप्रसाद फुयालले विभिन्न समस्यामा परेका नेपाली दूतावासको सम्पर्कमा आइसकेपछि उनीहरुको समस्या समाधानका लागि आफूहरुले सक्दो पहल गर्दै आएको बताउनुभयो ।

दूतावासका श्रम सहचारी मोतिराम भुसालले श्रम स्वीकृति लिएर नेपाल हुँदै युएई आउने महिला कम जोखिममा पर्ने गरेको तर भारतको बाटो हुँदै आउने र घुम्न प्रवेशाज्ञा लिएर आई लुकेर काम गर्ने महिला आर्थिक र शारीरिक शोषणमा बढी पर्ने गरेको बताउनुभयो ।

सरकारले घरेलु कामदारमा रोक लगाएपछि पछिल्लो समय भारत र श्रीलंकाको बाटो हुँदै खाडीका राष्ट्रमा आउने महिला बढी जोखिममा पर्दै आएका छन् ।

यस्तै नेपालकै बिमानस्थलबाट समेत श्रम प्रवेशाज्ञा र घुम्ने प्रवेशाज्ञामा महिलालाई यहाँ ल्याएर दलालले घरेलु कामदारका रुपमा काममा लगाउने गरेका छन् ।

नेपाल र युएईबीच श्रम सम्झौताको तयारी हुन लागेको र यसले पूर्णता पाएपछि यस्ता धेरै समस्या समाधान हुने अपेक्षा गरिएको छ ।