तत्काल सरकार नढल्ने सङ्केत

प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउनकै निम्ति खड्गप्रसाद ओलीलाई विस्थापित गर्ने पक्षमा अहिले कांग्रेस देखिएको छैन । अप्रत्यासित र विशेष परिस्थिति निर्माण नभएसम्म ओलीलाई हटाउन कांग्रेसले अग्रसरता लिने सम्भावना न्यून रहेको छ । कांग्रेसकै नेतृत्वमा सरकार गठन गर्न प्रचण्ड राजी भएको अवस्थामा मात्र सरकार परिवर्तनका निम्ति कांग्रेसले अगुवाइ गर्ने सङ्केत देखिएको छ । तर, माओवादी केन्द्र अहिलेसम्म वर्तमान गठबन्धन तोडेर कांग्रेससँग नयाँ गठबन्धन बनाउने पक्षमा देखिँदैन । ‘भारतसँग भिडेर’ राष्ट्रवादी छवि बनाएका प्रचण्डमा एकातिर ‘राष्ट्रवादी देखिइरहने’ इच्छा रहेको बुझिन्छ भने अर्कोतिर प्रधानमन्त्री बन्ने लोभबाट पनि उनी मुक्त भएका छैनन् । पार्टीभित्र विद्यमान वाम गठबन्धनलाई बचाउनुपर्छ भन्ने पक्ष बलियो भएकोले पनि प्रचण्ड ओलीविरुद्ध जाइलाग्ने हैसियतमा छैनन् ।

सरकारको नेतृत्व परिवर्तनका निम्ति भएका प्रयासहरू तत्काल सफल हुन मुस्किल पर्ने देखिएको छ । गत वैशाखमा कांग्रेससँग मिलेर माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डले सरकार बदल्न चलेको चाल असफल तुल्याएका प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद ओलीले प्रचण्डलाई फेरि ‘थाङ्नोमा सुताइदिएका’ छन् । बजेट प्रस्तुत गरेर जनतालाई आफ्नो पक्षमा लठ्याउने योजनामा रहेका खड्गप्रसाद ओली त्यसबेला प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री पद हस्तान्तरण गर्ने वचन दिएर पद जोगाउन सफल भएका थिए । अब ‘भारत देखाएर’ प्रचण्डलाई तर्साउँदै ओली प्रधानमन्त्री पद जोगाउने योजनामा लागेका छन् । गत वैशाखमा प्रचण्डसँग ‘भद्र सहमति’ गरेका ओलीले त्यस्तो कुनै सहमति नभएको बताएका छन् र प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री पद हस्तान्तरण गर्न ठाडै अस्वीकार गरेका छन् । यसरी ओलीले ‘धोखाधडी’ गर्दा पनि प्रचण्ड उनीविरुद्ध विद्रोह गर्नसक्ने अवस्थामा छैनन्, ओलीलाई बोकेरै हिँड्नुपर्ने बाध्यतामा प्रचण्ड परेका छन् ।

खड्गप्रसाद ओली नेतृत्वको सरकारले सस्तो लोकप्रियताका लागि बजेट प्रस्तुत गर्न चाहेको र त्यस्तो बजेट प्रस्तुत हुँदा आगामी निर्वाचनलाई समेत प्रभावित गर्न सकिने नियोजित प्रयासमा ओली रहेको प्रचण्डले बुझ्न सकेनन् । नेपाली कांग्रेस एमालेले देशको अर्थतन्त्रमा दूरगामी नकारात्मक असर पार्ने प्रकारको बजेट ल्याउन सक्नेतर्फ सचेत थियो र कांग्रेस प्रचण्डलाई नै प्रधानमन्त्री बनाएर भए पनि ओलीलाई विस्थापित गर्ने सोचमा थियो । कांग्रेससँग सहमति गरेर पनि पछाडि हटेपछि कांग्रेस नेतृत्वको विश्वास मात्र प्रचण्डले गुमाएनन्, प्रधानमन्त्री बन्न आएको सुनौलो अवसर पनि उनले गुमाएका छन् । एमालेले बजेट प्रस्तुत गरिसकेपछि कांग्रेसले तत्काल सरकार बदल्नेतिर नलाग्ने ‘मुड’ बनाएको छ ।

प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउनकै निम्ति खड्गप्रसाद ओलीलाई विस्थापित गर्ने पक्षमा अहिले कांग्रेस देखिएको छैन । अप्रत्यासित र विशेष परिस्थिति निर्माण नभएसम्म ओलीलाई हटाउन कांग्रेसले अग्रसरता लिने सम्भावना न्यून रहेको छ । कांग्रेसकै नेतृत्वमा सरकार गठन गर्न प्रचण्ड राजी भएको अवस्थामा मात्र सरकार परिवर्तनका निम्ति कांग्रेसले अगुवाइ गर्ने सङ्केत देखिएको छ । तर, माओवादी केन्द्र अहिलेसम्म वर्तमान गठबन्धन तोडेर कांग्रेससँग नयाँ गठबन्धन बनाउने पक्षमा देखिँदैन । ‘भारतसँग भिडेर’ राष्ट्रवादी छवि बनाएका प्रचण्डमा एकातिर ‘राष्ट्रवादी देखिइरहने’ इच्छा रहेको बुझिन्छ भने अर्कोतिर प्रधानमन्त्री बन्ने लोभबाट पनि उनी मुक्त भएका छैनन् । पार्टीभित्र विद्यमान वाम गठबन्धनलाई बचाउनुपर्छ भन्ने पक्ष बलियो भएकोले पनि प्रचण्ड ओलीविरुद्ध जाइलाग्ने हैसियतमा छैनन् । गएको एक साताभित्र प्रचण्डले ओलीसँग दुईपटक एक्लै भेटेर पूर्वसहमतिअनुसार सत्ता आफूलाई हस्तान्तरण गर्न आग्रह गरेका थिए । दुवै भेटमा ओलीले प्रचण्डको प्रस्तावलाई अस्वीकार गरेका छन् । बरु उनले सरकारको निरन्तरता र वाम गठबन्धनको रक्षाका निम्ति सहयोग गर्न प्रचण्डलाई आग्रह गरेका थिए ।

ओलीको ‘यस्तो’ हठ देखेर प्रचण्ड निराश र असन्तुष्ट त भएका छन्, तर ओलीविरुद्ध केही गर्नसक्ने अवस्थामा उनी छैनन् । प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद ओलीले आफूहरूको राष्ट्रवादी छवि बनेको स्मरण गराउँदै छविमा धक्का पुग्ने काम नगर्न प्रचण्डलाई सुझाउँदै आएका छन् । प्रचण्डसँगको भेटमा ओलीले ‘भारतसँग आवश्यक परे अझै ठूलो लडाइँ लड्नुपर्ने अवस्था रहेको’ बताउँदै आफूबाहेक अरू कसैले भारतसँग लड्न नसक्ने निचोड सुनाएका थिए । त्यसो त ओलीले भारतसँग लड्नुपर्ने र त्यस्तो लडाइँ आफूले मात्र गर्नसक्ने भनी प्रचण्डलाई मात्र भनेका छैनन्, आफ्नै पार्टीका वरिष्ठ माधवकुमार नेपाललगायतसँग र उपप्रधानमन्त्रीहरू सीपी मैनाली, चित्रबहादुर केसी र कमल थापा तथा नारायणमान बिजुक्छेसँग पनि उनले यस्तै कुरा गरेका छन् । ओलीको यस्तो कुराले चिरपरिचित भारतविरोधीहरूलाई त प्रभावित गरेकै छ, भारतसँग मित्रवत् सम्बन्ध चाहने नेताहरूसमेत ओलीको कुराबाट प्रभावित भएको बुझिँदै छ । त्यसैले बाहिर–बाहिर ओलीको आलोचना गर्दै हिँड्ने नेताहरू पनि ओलीलाई भित्रभित्रै सहयोग गर्ने मानसिकतामा छन् । ‘भारतलाई चुनौती दिने प्रकारका’ निर्णय ओलीबाट हुँदा त्यसले चीनलगायतका मुलुकसँग नेपालको अर्कैस्तरको सम्बन्ध स्थापित हुने र भविष्यमा आफूहरूले सरकारको नेतृत्व लिनुपर्ने अवस्था आउँदा पनि भारतलाई चिढ्याउनु नपर्ने विश्वास ‘ती’ नेताहरूले गरेका छन् । त्यसैले ओलीका विरोधी र आलोचक भूमिकामा देखिएका कैयन प्रभावशाली नेताहरू ओली सरकारको निरन्तरताका निम्ति कुनै न कुनै प्रकारले सहयोगी बन्न पुगेका छन् ।

आगामी अगष्टमा चिनियाँ राष्ट्रपति सी जिनपिङलाई नेपाल भ्रमण गराउने योजनामा रहेका प्रधानमन्त्री ओली उक्त भ्रमणपश्चात् आफ्नो उचाइ बढ्ने र थप बलियो हुने विश्वासमा रहेको बुझिन्छ । चिनियाँ राष्ट्रपतिको भ्रमणका क्रममा विभिन्न मेघा आयोजनाको सम्झौता हुने र चीनले खर्बौं रुपैयाँबराबरको सहयोग घोषणा गर्ने विश्वास ओलीले गरेका छन् । त्यसरी चिनियाँ सहयोग घोषणा भएपछि आफ्नो लोकप्रियता बढ्ने र आफू बलियो हुने ओलीले ठानेका हुन् । ओलीले सत्ता नछोड्ने, अन्य दलहरूले ओलीलाई हटाउन नसक्ने र ओलीका आलोचक नेताहरूसमेत भित्रभित्रै सरकारको निरन्तरताका निम्ति सहयोगी बन्ने भएमा ओली सरकारको विस्थापनका निम्ति संसद्बाहिरबाटै कुनै कदम चालिनसक्ने सम्भावनालाई भने इन्कार गर्न सकिँदैन ।